منظور از جلوگیری از افزایش 2 درجه‌ای هوای زمین چیست؟

جلوگیری از افزایش بیش از 2 درجه‌ی سانتی گراد دمای زمین امروزه هدف عملی سیاستهای آب و هوایی بیشتر کشورهای دنیا شده است. در این مقاله ما نگاهی به این موضوع می‌اندازیم که منظور از تلاش برای جلوگیری از افزایش 2 درجه‌ای هوای زمین چیست و چگونه ایجاد شده و چگونه سیاستهای بین المللی را در مورد آب و هوای جهان تحت تأثیر قرار داده است.

تلاش برای جلوگیری از افزایش 2 درجه‌ای دمای زمین از کجا آمد؟

منشأ: در دهه‌ی 1970 یک اقتصاددان و پروفسور دانشگاه Yale به نام ویلیام نوردهوس اولین کسی بود که تئوری خطر افزایش بیش از 2 درجه‌ی دمای زمین را با توجه به دوران صنعتی که منجر به عبور آب و هوای زمین از خط قرمزها می‌شد و دنیا را از شکلی که می‌شناختیم تغییر می‌داد، مطرح ساخت. اما این تئوری در آن زمان خیلی مهم نبود.
تحقیق بیشتر: بیش از یک دهه طول نکشید که در سال 1988 یک پروفسور به نام جیم هانسن در ناسا در مقابل انجمن آمریکایی در مورد ارتباط خروج گازهای ساخت بشر و افزایش دمای زمین، صحبت کرد. اگرچه او به طور دقیق خطر افزایش دمای زمین را مشخص نکرد اما اولین دانشمندی بود که موضوع را عمومی و اعلنی کرد. به دنبال کار او، گروهی از دانشمندان در مؤسسه محیطی استکهلم روی این موضوع کار کردند و پارامترهای دقیق خطرات افزایش دمای زمین را پیدا کردند. آنها دریافتند که افزایش بیش از 1 درجه‌ی سانتی گراد دما منجر به تغییرات سریع و غیر قابل پیش بینی روی آب و هوای زمین و آسیبهای فراوان به اکوسیستم‌های مختلف می‌شود. برای جلوگیری ار تأثیرات بدتر ضروری بود که دما بیش از 2 درجه افزایش پیدا نکند. این یافته‌ها به شدت مسئول ظهور موضوع افزایش دما در سیاستهای اصلی بین المللی و ایجاد قراردادهایی چون قرارداد سازمان ملل متحد در مورد تغییر دما، پروتکل توکیو و قرارداد کپنهاگ بود.

قرارداد کپنهاگ :

با اجتماع سران حکومتی بیش از 120 کشور جهان، در دسامبر 2009 قرارداد کپنهاگ در مورد تغییر دما بسته شد. این بزرگترین اجلاس سران دنیا در تاریخ بود. در این کنفرانس نخست وزیران و رؤسای جمهور کشورهایی که بیش از 80 % آلودگی دنیا را ایجاد می‌کردند با هم بحث و مناظره کردند و این قرارداد به نام قرارداد کپنهاگ نام گذاری شد.
مفاد قرارداد: بر اساس این قرارداد کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه برای اولین بار با هم توافق کردند که خروج گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهند و تعهدات تلاش دقیق که توسط هر کشور با شروع سال 2010 انجام خواهد شد را ثبت کردند. این اولین قدم مهم در کاهش خروج گازها و ایجاد اقتصاد کم کربن جهانی بود. با این وجود بدون داشتن توقعات بالا از عموم و فشار از طرف رسانه، کشورها نمی‌توانستند در مورد محدود کردن افزایش دمای زمین در طول دوران صنعتی به جایی برسند و هم چنین قرارداد به طور قانونی لازم الاجرا نبود. یک سال دیگر طول کشید تا جلوگیری از افزایش بیش از 2 درجه به طور رسمی و در قرارداد کانکون در سال 2010 معرفی شود.
تا حالا کشورهای مختلف تلاش کمی را برای رسیدن به این هدف انجام داده‌اند و سؤالات زیادی در مورد اینکه آیا می‌توان به این هدف رسید و در صورت تحقق نیافتن و عملی نشدن چه اتفاقی می‌افتد وجود دارد. امید است که قرارداد جدید پاریس که در دسامبر 2015 منعقد خواهد شد اثر گذارتر و کار آمدتر باشد.

اهمیت تلاش برای جلوگیری از افزایش بیش از 2 درجه :

محققان فکر می‌کنند که با گذشت زمان اثرات تغییر آب و هوا بدتر خواهند شد و با تأخیر بیشتری که برای جلوگیری از خروج گازها رخ می‌دهد تحقق اهداف جلوگیری از افزایش دما به سختی انجام خواهد شد. تغییر آب و هوا به عوامل زیادی وابسته است و علم آن پیچیده است و تصمیم‌هایی که توسط سیاستمداران مسئول حل مشکل گرفته می‌شوند را کند و مبهم می‌کند. در چنین وضعیتی تلاش برای جلوگیری از افزایش بیش از 2 درجه به سیاستمداران کمک می‌کند؛ چون به آسانی قابل درک است و به راحتی می توان با آن ارتباط برقرار کرد. اما سؤال اساسی دیگری که وجود دارد این است که آیا این حد، عملی و کافی است.

آیا این تلاش کافی است؟

تلاش جدید: اگرچه تلاش برای جلوگیری از افزایش بیش از 2 درجه به طور رسمی در قرارداد کپنهاگ به علت سندیت علمی و منطقی تصویب شد اما بحثهایی که در دسامبر 2014 در سازمان ملل متحد صورت گرفت محاسبات قدیمی را مورد انتقاد قرار داد و چنین نتیجه شد که افزایش 2 درجه‌ای دما، خطرات و تأثیرات قدرت سیاسی بیشتری روی کشورهای در حال توسعه نسبت به کشورهای توسعه یافته دارد. هم چنین این تلاشها خطر پراکندگی بارش، افزایش سطح آب دریاها، سیل، خشکی و امواج گرما را نسبت به مقدار محاسبه شده افزایش می‌دهد. بیش از 70 % رؤسای جمهور حاضر در کنفرانس تأکید کردند که یک هدف گذاری طولانی مدت باید برای جلوگیری از افزایش دما زیر 1.5 درجه انجام شود تا تأثیرات معکوس افزایش دما را نسبت به 2 درجه به نصف کاهش دهد. این تلاش جدید در حال بازبینی است و توضیحات واضحی در مورد تغییر این واقعیت وجود ندارد.
محدودیتهای دیگر: یک عامل مهم که باید در نظر گرفته شود این است که اگرچه در نظر گرفتن یک مقدار دمای متوسط برای افزایش دما راحت و متقاعد کننده است اما آن به درستی نشانگر تغییرات آب و هوای محلی در مناطق مختلف دنیا نیست. انسانها و گونه‌های مختلف زیستی در دنیا با تغییرات مختلفی روبرو هستند و تغییرات کوچک در دمای متوسط تأثیرات بزرگی روی محیط‌های زیستی دارد. بنابراین رسیدن به حد کمتر از 1 درجه سانتی گراد باید عملی شود و تا سال 2100 باید ثابت نگه داشته شود چون شکست این طرح فاجعه آمیز خواهد بود و منجر به افزایش دما بیش از 4 درجه خواهد شد که در این صورت تمام گونه‌ها از بین خواهند رفت.

محاسبات انجام شده برای تحقق تلاش :

حقیقت مطلق: با وجود تمام مناظره‌های ملل دنیا ممکن است تلاش برای کاهش دمای زمین دیر شود چون محاسبات قبلی در مورد اثرات تغییر دما که برای 2 درجه تخمین زده شده بودند در دمای 1 درجه اتفاق افتادند. محاسبات محققان دنیا نشان می‌دهد که با توجه به اقتصاد، آب و هوا و فرصت کم باقیمانده تا افزایش دمای 2 درجه بدون توجه به محاسبات انجام شده برای جلوگیری، تا سال 2060 ممکن است دما به طور متوسط 3.5 تا 4 درجه افزایش پیدا کند.
توقف خروج گازهای سنگین: اگر 10 سال پیش کشورهای دنیا با هم کار می‌کردند ایجاد یک مدل و رسیدن به هدف 2 درجه راحت بود اما به خاطر تأخیرها و تعلیقات زیاد امروزه باید تلاشهای بی‌اندازه‌ای توسط تمام کشورها انجام شود. توقف خروج گازها باید از بحران اقتصادی بی‌رحم 2008 جدی‌تر تلقی شود چون از آنجایی که کارخانه‌ها و ساختمانهای تولید کننده آلودگی در سراسر دنیا آزاد هستند این گازها سال به سال تولید می‌شوند. بدیهی است که حفظ رشد اقتصادی با این توقف‌ها ناممکن و غیر عملی است.
انرژی جایگزین: یک روش دیگر این است که تمام کشورها تمام توانایی و نیروی خود را برای افزایش زیر ساختهای انرژی‌های جایگزین مثل انرژی خورشیدی یا بادی صرف کنند و روی تحقیق بر خروج گازها از مناطق زغال سنگ به صورت وسیع کار کنند. هم چنین بسیار مهم است که تکنولوژی‌هایی کشف کنیم که کربن دی اکسید را به مقدار زیاد از جو جمع کند. اگر این مرحله عملی شود بر نرخ رشد اقتصادی تأثیر زیادی نمی‌گذارد. اما انجام چنین پروژه‌هایی به تمایلات بسیار سیاسی، سرمایه گذاری و توزیع جهانی تکنولوژی نیازمند است که انجام آنها موانع اجرایی خاص خودشان را دارد.
با وجود وضعیت مهلکی که هریک از ما داریم، باید علی رغم وجود تمام موانع به طور مداوم کار کنیم تا یک سیاره‌ی قابل تحمل را بدست آوریم. به غیر از حکومتها ضروری است که شرکتها و اشخاص هم مسئولیت خود را برعهده بگیرند و کارشان را انجام دهند. کاملاً روشن است که باید چیزهایی بیشتر از سیاستها را تغییر دهیم قبل از اینکه دنیا را به طور قطعی برای بهتر شدن و کمک به بشر برای داشتن زندگی خوب به جای چالش برای زنده ماندن برای رفتن به قرن بعد تغییر دهیم.